Cyfrowe usługi: jak technologia cyfrowa umożliwia powstawanie nowych modeli biznesowych

Przejście do Przemysłu 5.0 oferuje firmom produkcyjnym, takim jak GEWISS nowe możliwości innowacji technologicznych i biznesowych, przy rosnącym nacisku na zrównoważony rozwój oraz skoncentrowanie na człowieku.

Jednym z najbardziej obiecujących czynników napędzających tę transformację jest strategia usług (serwityzacji), obecnie wzmacniana przez technologie cyfrowe.

Serwityzację można zdefiniować jako strategię ukierunkowaną na transformację modelu biznesowego poprzez przesunięcie uwagi z samego produktu na Zintegrowane Systemy Produktowo-Usługowe (PSS - Product-Service Systems), które mogą generować większą wartość użytkową. W istocie oznacza to przejście od transactional approach podejścia transakcyjnego (sprzedaż produktu) do funkcjonalnego (sprzedaż funkcji lub rezultatu).

Ta transformacja nie zachodzi ani natychmiastowo, ani w sposób jednoznaczny – ma raczej charakter ewolucyjnego kontinuum, w ramach którego firma stopniowo przekształca się z "dostawcy czystego produktu" w "dostawcę czystej usługi".

"Warto zauważyć, że serwityzacja nie jest koncepcyjnie nowym zjawiskiem w firmach działających w modelu B2B. Pierwszy udokumentowany przypadek przemysłowy pochodzi z 1966 roku, kiedy to Rolls-Royce Aviation przekształcił swój model biznesowy – zamiast sprzedawać kosztowne turbiny lotnicze, firma zaczęła oferować godziny lotu w ramach długoterminowych kontraktów w usłudze Total Care – Power by the Hour.

Jednak to, co uległo znaczącej zmianie w ostatniej dekadzie, to rosnąca presja odczuwana przez firmy produkcyjne w związku z nasilającą się konkurencją wśród producentów oraz postępującą komodytyzacją produktów (produkty tracą swoją unikalność, stają się niemal identyczne i dostępne u wielu dostawców).

Podsumowując:

• Serwityzacja to proces, w którym firmy produkcyjne przekształcają swój model biznesowy – od samych wytwórców dóbr do dostawców zintegrowanych rozwiązań produktowo-usługowych. 
• System Produktowo-Usługowy (PSS) jest efektem procesu serwityzacji. Obejmuje on system produktów, usług, infrastruktury i sieci wsparcia, które wspierają modele biznesowe oparte na sprzedaży funkcji, charakteryzujące się mniejszym wpływem na środowisko niż tradycyjne modele. 

Kiedy strategia serwityzacji łączy się z potencjałem technologii cyfrowych, staje się cyfrową serwityzacją. Wśród technologii, które w największym stopniu umożliwiają ten model, kluczową rolę odgrywają te wykorzystywane do zbierania, przechowywania i wykorzystywania danych pochodzących z zainstalowanych produktów.

Mówiąc konkretnie, mamy na myśli:

• Internet Rzeczy (IoT): dzięki czujnikom zintegrowanym w produktach, umożliwiającym zbieranie danych w czasie rzeczywistym na temat ich użytkowania i stanu operacyjnego.

• Chmura obliczeniowa: poprzez platformy, które pozwalają na skalowalne przechowywanie i przetwarzanie danych zbieranych z produktów.

• Analiza big data: wykorzystanie narzędzi analitycznych do przekształcania dużych zbiorów danych w cenne informacje, które wspierają podejmowanie decyzji strategicznych oraz tworzenie usług dostosowanych do potrzeb klientów.

Wdrożenie cyfrowej serwityzacji może przynieść firmom wiele korzyści. Analizując dane zbierane z połączonych produktów, możliwe jest oferowanie spersonalizowanych usług, wyróżnienie się na tle konkurencji oraz generowanie powtarzalnych strumieni przychodów w dłuższym czasie.

Aby jednak w pełni wykorzystać te korzyści, kluczowe jest zapewnienie łączności produktów poprzez wdrożenie platformy IoT oraz dedykowanej aplikacji – tzw. Cyfrowej Usługi Produktowej (DPS) – zdolnej do skutecznego wspierania strategii firmy w zakresie waloryzacji danych.

DPS (Cyfrowa Usługa Produktowa) pełni rolę cyfrowego partnera systemu PSS – współpracuje z systemami ERP i CRM, zarządzając przetwarzaniem i analizą danych pochodzących z połączonych produktów. Dzięki temu możliwe jest wykrywanie zdarzeń, takich jak awarie czy potrzeba interwencji serwisowej, identyfikacja wzorców użytkowania przez klientów oraz uruchamianie nowych procesów operacyjnych – na przykład automatycznego zamawiania części zamiennych. Dodatkowo, system umożliwia dwukierunkową komunikację z urządzeniami, co pozwala na zdalne zarządzanie poleceniami, parametrami i aktualizacjami.

Integracja strategii serwityzacji z technologiami cyfrowymi otwiera drogę do powstawania nowych, usieciowionych modeli biznesowych opartych na usługach.

Model biznesowy Everything-as-a-Service (XaaS) wywodzi się z sektora technologii informacyjnych, a jego rozwój był ściśle związany z rozwojem chmury obliczeniowej. To podejście polega na udostępnianiu różnych zasobów – takich jak infrastruktura, aplikacje czy dane – na żądanie, za pośrednictwem Internetu.

Z biegiem czasu koncepcja XaaS rozszerzyła się poza sektor IT i znalazła zastosowanie w przemyśle produkcyjnym. W tym obszarze technologie cyfrowe umożliwiają elastyczny dostęp do Zintegrowanych Systemów Produktowo-Usługowych (PSS), torując drogę do rozwoju usługowych modeli biznesowych (servitization).

Model Pay-per-X (płać za X) jest najbardziej charakterystyczną cechą koncepcji XaaS, ponieważ radykalnie zmienia tradycyjne mechanizmy generowania przychodów. To podejście opiera się na płatnościach uzależnionych od rzeczywistego wykorzystania danej usługi lub funkcji – np. za godzinę pracy maszyny, za wydrukowaną stronę, zużytą ilość energii czy kilometr przejazdu. Często wiąże się to z koniecznością zawierania złożonych umów, które wymagają dokładnych negocjacji pomiędzy dostawcą a klientem. W takich kontraktach trzeba precyzyjnie określić warunki użytkowania, metody płatności oraz wzajemne obowiązki i odpowiedzialność stron.

Efektem tego są nowe formy współpracy, oparte na zaufaniu i wspólnym zarządzaniu ryzykiem, które ewoluują w kierunku prawdziwych partnerstw strategicznych.

Choć model XaaS dynamicznie rozwijał się w ostatnich latach, wszystkie jego odmiany pozostają wierne logice „as-a-service”, zgodnej z zasadami serwityzacji. W nowym paradygmacie to dostawca przejmuje część ryzyk, które tradycyjnie spoczywały wyłącznie na kliencie – od ryzyk finansowych i operacyjnych, po te związane z zachowaniem użytkownika końcowego.

Ta zmiana perspektywy w zakresie oferowania rozwiązań PSS (Produktowo-Usługowych) znajduje także odzwierciedlenie w nowych ramach kontraktowych, dostosowanych do różnych kategorii modeli XaaS dostępnych obecnie na rynku.

Ostatecznie, cyfrowa serwityzacja oferuje realne możliwości rozwoju dla firm, które dążą do ewolucji swojego modelu biznesowego i wzmocnienia pozycji lidera na rynku. Wspierana przez technologie cyfrowe integracja produktów i usług pozwala przedsiębiorstwom na wyraźniejsze wyróżnienie się na tle konkurencji oraz na szybsze i bardziej spersonalizowane reagowanie na potrzeby klientów. To podejście nie tylko zwiększa wartość oferowaną klientom, ale również buduje fundamenty dla długofalowego, zrównoważonego wzrostu.

Ponadto, zbieranie i analiza danych z połączonych rozwiązań za pomocą platformy DPS (Cyfrowa Usługa Produktowa) umożliwia firmie wyprzedzanie potrzeb rynkowych, optymalizowanie wsparcia technicznego oraz rozwijanie nowych modeli biznesowych opartych na powtarzalnych przychodach.

Inwestowanie w cyfrową serwityzację dzisiaj to przygotowanie się do przewodzenia zmianom, stopniowe budowanie solidnej i zrównoważonej przewagi konkurencyjnej, całkowicie zgodnej z podstawowymi zasadami Przemysłu 5.0.