Digitale Servitisatie: hoe digitale technologie nieuwe bedrijfsmodellen mogelijk maakt.

De overgang naar Industrie 5.0 biedt productiebedrijven zoals GEWISS nieuwe technologische en zakelijke innovatiekansen, met steeds meer aandacht voor duurzaamheid en mensgerichtheid.

Eén van de meest veelbelovende benaderingen is de servitisatiestrategie, die nu wordt versterkt door digitale technologieën.

Servitisatie kan worden gedefinieerd als een strategie die gericht is op het transformeren van het bedrijfsmodel door de focus te verschuiven van enkel het product naar product-dienstsystemen (Product-Service Systems, PSS), die een hogere gebruikswaarde kunnen genereren. In essentie betekent dit een overgang van een transactionele benadering (het verkopen van het product) naar een functionele benadering (het verkopen van de functie of het resultaat).

Deze transformatie is noch direct noch eenduidig, maar verloopt eerder als een geleidelijk evolutieproces, waarbij een bedrijf verandert van een ‘zuivere productaanbieder’ naar een ‘zuivere dienstverlener’.

Het is opmerkelijk dat servitisatie geen conceptueel nieuw fenomeen is binnen B2B-bedrijven. Het eerste gedocumenteerde industriële voorbeeld dateert al van 1966, toen Rolls-Royce Aviation de overstap maakte van het verkopen van dure vliegtuigturbines naar het verkopen van vlieguurprestaties via langetermijncontracten onder de dienst Total Care – Power by the Hour.

Wat echter aanzienlijk is veranderd in het afgelopen decennium, is de toenemende druk die productiebedrijven ervaren door de groeiende concurrentie tussen producenten en de daaropvolgende standaardisering van producten.

In het kort:

• Servitisatie is de manier waarop productiebedrijven hun bedrijfsmodel transformeren van louter producenten van goederen naar aanbieders van geïntegreerde product-dienstoplossingen.
• Het Product-Dienstensysteem (PSS) is het resultaat van het servitisatieproces. Het bestaat uit een systeem van producten, diensten, infrastructuren en ondersteuningsnetwerken die bedrijfsmodellen bevorderen die gebaseerd zijn op functionele verkoop, met een lagere milieubelasting dan traditionele modellen.

Wanneer de servitisatiestrategie wordt gecombineerd met de kracht van digitale technologieën, ontstaat digitale servitisatie. De technologieën die het meest bijdragen aan dit model zijn diegene die worden gebruikt voor het verzamelen, opslaan en gebruiken van data van geïnstalleerde producten. Deze spelen een cruciale rol.

Specifiek hebben we het over:

• Internet of Things (IoT): met sensoren geïntegreerd in producten om realtime data te verzamelen over hun gebruik en operationele status.
• Cloud computing: via platforms die schaalbare opslag en verwerking van de verzamelde data van producten mogelijk maken.
• Big data analytics: het gebruik van analysetools om grote hoeveelheden data om te zetten in waardevolle inzichten voor strategische beslissingen en op maat gemaakte diensten.

Het omarmen van digitale servitisatie kan verschillende voordelen opleveren voor bedrijven. Door de data te analyseren die wordt verzameld van verbonden producten, is het mogelijk om op maat gemaakte diensten te bieden, je te onderscheiden van concurrenten en door de tijd heen terugkerende inkomstenstromen te genereren. Om deze voordelen te realiseren, is het echter essentieel om productconnectiviteit te waarborgen door een IoT-platform en een dedicated applicatie – de zogenaamde Digitale Product-Dienst (DPS) – te omarmen, die de strategie voor het benutten van data van het bedrijf effectief kan ondersteunen.

De DPS fungeert als de digitale partner van PSS: het werkt samen met ERP- en CRM-systemen om de verwerking en analyse van data van verbonden producten te beheren. Op deze manier maakt het de detectie mogelijk van gebeurtenissen zoals storingen of interventies, het identificeren van klantgebruikspatronen en het activeren van nieuwe operationele werkstromen – zoals het automatisch opnieuw bestellen van reserveonderdelen. Bovendien maakt het systeem bidirectionele communicatie met apparaten mogelijk, waardoor commando's, parameters en updates op afstand kunnen worden beheerd.

Deze integratie tussen de servitisatiestrategie en digitale technologie maakt de opkomst mogelijk van nieuwe servitisatie-gebaseerde bedrijfsmodellen.

Het Everything-as-a-Service (XaaS) bedrijfsmodel is ontstaan in de IT-sector, met name door de ontwikkeling van cloud computing. Deze benadering biedt middelen zoals infrastructuren, applicaties en data op aanvraag via het internet.

In de loop van de tijd breidde het XaaS-concept zich uit van IT naar de productiesector. Hier maken digitale technologieën het mogelijk om flexibel en op aanvraag toegang te krijgen tot Product-Dienstsystemen (PSS), wat de weg vrijmaakt voor servitisatie-gebaseerde bedrijfsmodellen.

Het Pay-per-X-model is het meest onderscheidende aspect van XaaS, aangezien het de klassieke inkomstenmodellen radicaal verandert. Deze benadering omvat vaak het definiëren van complexe contracten, die grondige onderhandelingen tussen de aanbieder en de klant vereisen om gebruiksvoorwaarden, betaalmethoden en wederzijdse verantwoordelijkheden duidelijk vast te leggen.

Het resultaat is nieuwe vormen van samenwerking, gebaseerd op vertrouwen en gedeeld risicomanagement, die evolueren naar echte strategische partnerschappen. Hoewel XaaS de afgelopen jaren snel is geëvolueerd, blijven alle variaties trouw aan de as-a-service logica, die consistent is met de principes van servitisatie. In dit nieuwe model neemt de aanbieder een deel van de risico's op zich die traditioneel uitsluitend door de klant werden gedragen – van financiële en operationele risico's tot het gedrag van eindgebruikers.

Deze verandering in perspectief over het aanbieden van PSS-oplossingen leidt ook tot nieuwe contractuele kaders, die de verschillende categorieën van XaaS-modellen die tegenwoordig beschikbaar zijn, weerspiegelen.

Uiteindelijk biedt digitale servitisatie concrete kansen voor bedrijven die hun bedrijfsmodel willen ontwikkelen en hun leiderschap op de markt willen versterken. Dankzij digitale technologieën maakt de integratie van producten en diensten het mogelijk voor bedrijven om hun marktpositionering te verbeteren en sneller en persoonlijker in te spelen op de behoeften van klanten.

Bovendien stelt het verzamelen en analyseren van data van verbonden oplossingen via een DPS-platform het bedrijf in staat om marktvraag te anticiperen, technische ondersteuning te optimaliseren en nieuwe bedrijfsmodellen te ontwikkelen die gebaseerd zijn op terugkerende inkomsten.

Vandaag investeren in digitale servitisatie betekent je voorbereiden om de verandering te leiden en geleidelijk een solide en duurzaam concurrentievoordeel op te bouwen, volledig afgestemd op de kernprincipes van Industrie 5.0.